Vondelwoorden
door Maarten Meulendijks
juni 2005, Amsterdam

woensdag 6 juli werd bekend dat het kunstwerk "Parrot's Place" heet
en van Volker Licht is. Zie onderaan voor alle uitleg hierover.

 

Wat zouden de woorden betekenen?

Sinds kort hangen deze woorden boven de noordelijke hoofdweg van het Amsterdamse Vondelpark. De woorden geven een schaduw op de weg eronder als de zon schijnt, en die schaduw verandert dus steeds van plaats. Een erg mooi idee. Maar wat betekenen de woorden? Waarom juist deze woorden? En door wie opgehangen?

De woorden hebben een economisch karakter, dat is het verwarrende. Want economie en natuur hebben niet erg veel met elkaar te maken. Kunst, Park en Economie. Een eigenaardige combinatie.
Alleen het woord "NICHE" leek er niets mee te maken te hebben. Maar nadere beschouwing in de Dikke van Dale levert toch weer een economische term:

ni·che (de ~, ~s, ~s)
1 [biol.] geheel van omgevingsfactoren die van belang zijn voor handhaving van een planten- of diersoort
2 [hand.] groep afnemers met specialistische wensen

Een ander 'voor de hand' liggende bron zou de schrijver Vondel kunnen zijn. Zijn het misschien woorden uit werk van Vondel, in het Vondelpark? Zou leuk zijn. Maar waar kan ik een online database vinden van alle werken van Vondel?

Tot nu toe zegt Google dit:
"Your search - balans schaarste koers niche groei vlucht vondelpark - did not match any documents."

Met Vondel i.p.v. Vondelpark komen we alleen op een pagina van TNO met een "transcriptie van de ochtenduitzending van 14 december 2001". Dat kan het niet zijn. En alleen de woorden op zich, levert in Google alleen links naar economische artikelen.

Een vriend kwam met "tegenstellingen":

schaarste vs groei
vlucht vs koers
balans vs niche

Ik zie het niet helemaal.

Kortom: een leuk zomers raadsel...

De Online Database van alle werken van Vondel is gevonden:
http://www.dbnl.nl/auteurs/auteur.php3?id=vond001
maar deze combinatie van woorden zijn daar niet gevonden.

En dat ook Vondel van raadsels hield, blijkt uit het volgende werk van hem:

RAADSEL
Ik droeg mijn moeder, zij droeg mij,
Van jongs op hing ik aan haar zij;
Toen zij vermoord werd en geplukt,
Ben ik van hare zij gerukt.
Hoewel ik stom geboren ben,
En geene talen spreek nog ken,
Nog spreek ik klaar in ieders land,
En vliege van mijn meesters hand.
Mijn lafenis is bitter gal,
Ik dien de menschen overal.
Al heeft men mijn natuur besneen,
Nochtans bemint mij iedereen.
Kan iemand raden wat ik ben,
Die drukk' mijn naam uit met de pen.

J. v.d. Vondel.

(bron: Een Nieuwe Bundel, De Raaf en Griss, 1908)

Een ander raadsel is dat dit 'Raadsel' van Vondel, letterlijk overgenomen uit een boek van 1908, nergens anders te vinden is. Alsof hij dit nooit geschreven heeft. Wel drie andere Raadsels, maar deze niet. En de Vondelwoorden al helemaal niet. Toch staat dit raadsel in het schoolboek van Griss. Meer over dat boek is hier te lezen.

Wat ook nog opvalt is dat alle woorden over de brede doorgangsweg hangen, behalve het woord 'NICHE'. Die hangt aan de zijkant met de weg mee. Of: die hangt 'anders' dan de rest. Dat zou een sleutel tot de oplossing kunnen zijn. Het zou bijvoorbeeld een kunstwerk van kunstenaar Niche kunnen zijn. Niche zou een naam kunnen zijn, van een mens of een collectief.
Er staan echter geen personen met de naam Niche in het telefoonboek van Nederland. Wel twee bedrijven.
1) Bureau Niche, met een erg leuke omschrijving van hun bedrijf: "Niche werkt aan verbetering van de ecologische, esthetische, streekeigen en recreatieve kwaliteiten van het platteland en aan het verbeteren van speelruimte voor kinderen.". Wat zou het mooi zijn als zij het zijn. Maar dat denk ik niet.
2) Niche Associates, Informatiseringsoplossingen.
Conclusie: waarschijnlijk geen logica in de manier van ophangen van het woord NICHE.

Misschien de volgorde van de woorden. Maar het is onduidelijk wat het begin is, want je kan twee kanten op fietsen onder de woorden door (of over de woorden heen).
De volgrode is als volgt (een klein beetje in groepjes van twee): links vanaf de Amstelveenseweg, rechts vanaf de Kattenlaan. Links van west naar oost, rechts van oost naar west.

BALANS
SCHAARSTE

VLUCHT
NICHE

GROEI
KOERS

KOERS
GROEI

NICHE
VLUCHT

SCHAARSTE
BALANS

In de rechter volgorde kan ik wel iets van een 'verhaaltje' ontdekken. Een economisch verhaal.
"Aandelenhandel. De koers ging omhoog, door de groei, in een niche separeerde zich een groep die het anders wilde, eigen wensen, een vlucht. Wat die kleine niche groep wilde was er niet, er was een schaarste naar dat wat die kleine groep wilde. Maar toen die uiteindelijk ook groot geworden waren (door hun koersen die stegen, hun groei), was er weer balans."

Maar waarom een dergelijk "saai" economisch verhaal in het Amsterdamse Vondelpark? Er is wel een discussie gaande over de financiering van renovatie van het Vondelpark. Die renovatie kost 25 miljoen euro, waarvan de gemeente, het stadsdeel, er maar 20 miljoen van betaald, en vindt dat de laatste 5 miljoen door de burgers betaald moeten worden door middel van diverse akties. Dat praten ze goed door te verwijzen naar het ontstaan van het park, dat destijds geheel met private middelen is opgezet. Het werd destijds betaald door het volk, dus nu ook weer. Terwijl in het verleden ooit het park voor één gulden is verkocht aan het stadsdeel, en zij dus nu eigenaar zijn, geen enkele private inmenging meer. Daar is, naar mijn mening, iets uit balans. Misschien zelfs als protest kan men zeggen dat het beleid uit koers is. Er is schaarste aan geld voor de renovatie (is niet echt zo, want de gemeente heeft geld zat en zou die laatste 5 miljoen best zelf kunnen betalen). De politici vluchten in een niche, uit zicht, doen alsof zij hun werk gedaan hebben en het volk dat nu moet afmaken, en als wij dat doen is er weer balans in het park. Welja. Een aktueel protest in vliegende woorden die zich alleen vertonen als de zon schijnt.

Klein , of groot, "probleem" is dat ik zo graag de verantwoordelijke wethouder die gaat over het Vondelpark eens zou willen vragen wat hij van de woorden weet. Maar er bestaat een kans, zeker in Amsterdam, dat het een 'illigaal' kunstwerk is, en dat het dan onmiddelijk wordt verwijderd als dat bekend wordt. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben, daar is het te mooi voor.

Misschien toch de dikke van Dale er nog eens bij halen, economische termen in het rood (in 'vlucht' zit niet echt een economische basis), biologische termen in het groen (die zijn soms wat ver te zoeken):

koers (de ~ (m.), ~en)
1 richting die een vaar- of vliegtuig op een bepaald ogenblik aanhoudt of moet aanhouden
2 richting waarin iets zich ontwikkelt => beleidslijn
3 [hand.] marktprijs van munten, valuta's, wissels, effecten enz. => beursnotering

groei (de ~ (m.))
1 het toenemen in grootte van levende wezens of hun organen
2 het groter worden van verenigingen, stromingen, partijen

ni·che (de ~, ~s, ~s)
1 [biol.] geheel van omgevingsfactoren die van belang zijn voor handhaving van een planten- of diersoort
2 [hand.] groep afnemers met specialistische wensen

vlucht (de ~, ~en, ~en)
1 het vluchten, het zich onttrekken aan iets onaangenaams
2 tocht door de lucht
3 groep samenvliegende vogels
4 spanwijdte

schaars·te (de ~ (v.), ~n/~s)
1 de omstandigheid dat iets in onvoldoende hoeveelheid beschikbaar is => krapte

ba·lans (de ~, ~en)
1 weegschaal met twee gelijke armen
2 evenwicht <=> onbalans
3 overzicht in tabelvorm van de waarden van bezittingen, schulden en eigen vermogen op een bepaalde datum => bilan
4 het beweegbare deel van een ophaalbrug
5 rad- of lepelvormig onderdeel van een uurwerk dat regelmatig schommelt

Kijkend hiernaar: wat is het verband tussen de woorden? Wie het weet mag het zeggen, of zoals Vondel zei: "Kan iemand raden wat ik ben,
Die drukk' mijn naam uit met de pen
". In moderne vetaling: "klik op mijn naam voor een reactie per e-mail".

Woensdag 6 juli 2005
De zoektocht is opgelost, de kunstenaar en de achtergronden zijn bekend. In weekblad de Echo, editie Zuid 1, stond die dag een artikel over het kunstwerk, dat van Volker Licht is, en "Parrot's Place" heet. Het is een legaal kunstwerk dat blijft hangen tot 30 september. Van mij mag het overigens permanent blijven hangen. Ik zie geen enkele rede om het weg te halen. Niemand heeft er last van, en het is ontzettend leuk om te zien.

Ik vind zelf de link met de groene papagaaien volslagen onzin. Waarom vijf woorden ophangen die vooral een economische betekenis hebben, en het dan "Parrot's Place" noemen? Ik vind dit niet alleen veel te ver gezocht, maar ook zonde. Ik geloof niet dat iemand die kijkt naar kunstwerk, ooit aan de parkieten zal denken. Jammer. Jammer dat er een dergelijke absurdistische redenering achter zit. Het blijft een mooi kunstwerk, dat van mag blijven hangen voor eeuwig, maar vergeet snel het papagaaien verhaal!

Tenslotte nog wat achtergrond info over de kunstenaar. Volker Licht werd in 1962 geboren te Münster, Duitsland. Woont en werkt nu in Amsterdam en heeft hier eind jaren 90 op de Rietveld Academie gezeten. In 2005 maakte hij deze "zonlichtinstallatie", mede mogelijk gemaakt door Stadsdeel Amsterdam Oud-Zuid.